چرا خارجی ها که اینقدر گناهکارند عذاب نمی شوند؟
بسم الله العادل الحکیم
شاید برای شما هم این سوال مطرح شده باشد که چرا جوامع غیر مسلمان که این همه گناه می کنند زندگی سختی ندارند ؟چرا اروپاییان که بی حجابند دچار عذاب آسمانی نمی شوند؟ چرا با این همه فسق وفجوری که در آن جوامع هست زندگی راحتی دارند و سوالاتی از این قبیل .
علت طرح این سوال وجود آیات وروایات متعددی است که به عواقب سوء رفتار آدمیان اشاره دارد ویا سخن از عذاب اقوام گذشته به دلیل ارتکاب گناه به میان آورده است. احادیث وجملاتی که در آن، رفتار خلاف شرع افراد باعث ایجاد ضررهای جسمی ویا اقتصادی در زندگی آنان دانسته شده است. این مضمون در بیان عامه مردم تحت عنوان "مکافات عمل" معروف است .
ازمکافات عمل غافل مشو گندم از گندم بروید جو زجو
این مطلب نه تنها در ادبیات مذهبی اسلامی بلکه در ادبیات دیگر ادیان و مذاهب وحتی برخی مرام های عرفانی وشبه عرفانی نوظهور ونیز در بیان مربیان جلسات موفقیت و مثبت اندیشی نیز ساری وجاری است. به قول شاعر شیرین زبان فارسی:
تو نیکی میکن ودر دجله انداز که ایزد در بیابانت دهد باز
در آیات قران و روایات اسلامی گزاره هایی وجود دارد که ناظر به عواقب سوء گناه در زندگی روز مره و حوادث طبیعی اطراف ما دارند.شاید این سوال برای شما پیش آمده باشد که اگر این قبیل روایات صحیح است پس چگونه زندگی و سرزمین های کشورهایی که از نظر ما معدن گناه هستند ویران نشده است و از چه رو زندگی این انسان ها حداقل در ظاهر از ندگی ما شادتر آبادتر ومرفه تر است. مگر نه آن است که مثلا رواج زنا منجر به بروز زلزله می شود از چه روست که مثلا در اروپا هیچگاه زلزله ای واقع نمی شود و یا برعکس آیا در سرزمین هایی که زلزله زیاد واقع می شود آمار زنا و فاحشه گری بیش از سرزمین های دیگر است؟
در پاسخ به این سوال فهم چند نکته مهم راهگشاست:
یکم : بنابر اعتقادات اسلامی سیستم خلقت حکیمانه ،هدفمند و به دور از کژی ،انحراف و بر اساس نظمی شگرف و پیچیده که سراسر آن را فرا گرفته است تدبیر می شود.در این نظام هر عامل وعلتی نتیجه ومعلول متناسب با خود را در پی خواهد داشت.اصل علیت جهانگیر ترین اصل هستی است. اگر این اصل را از جهان جدا کنیم هیچ اتفاقی قابل پیش بینی نیست،هیچ فرمولی کشف نخواهد شد،هیچ اندیشه واستدلالی منتج نخواهد بود وهیچ تصمیمی به هدف خود نخواهد رسید و کلا نظام هستی در هم خواهد ریخت. این قاعده به هیچ روی استثنا بردار نیست. معجزات انبیا وکارهای خارق العاده اولیا صورت هایی از تاثیر علل ناشناخته یا ماوراء مادی هستند نه اتفاقات بی علت.
دوم: نظام علّی یاد شده نه تنها در حوادث طبیعی بلکه در افعال ارادی واختیاری حیوانات وانسان ها نیز جلوه گر است.هیچ رفتار ارادی یا غیر ارادی نیست که معلول ونتیجه متناسب با خود را در پی نداشته باشد. به طور اخص باید گفت در نظام حکیمانه وعادلانه هر عملی، چه ریز وچه درشت چه همراه با عمد واختیار چه از سر جبر و فشار،در وقت خود ،پاسخ متقابل را دریافت خواهد کرد. مکانیک کلاسیک، این حقیقت را در حوزه اشیاء مادی تحت عنوان قانون سوم نیوتن ثبت کرده است.
" هر گاه جسمی به جسم دیگر نیرو وارد کند، جسم دوم نیرویی با همان اندازه و در جهت مخالف به جسم اول وارد میکند."
سوم: بنا بر تصریح قران ،طول وعرض جهان هستی به هیچ عنوان محدود به دایره عالم مادی نیست.اصولاً قران شرط هدایت یافتن انسان ها را قبول واقعیتی فراتر از عالم ماده می داند.
" هدی للمتقین ،الذین یومنون بالغیب..."(بقره،2)
چهارم: عالم مادی به دلیل محدودیت هایی که دارد، دقیقا وکاملا پاسخ گوی همه رفتار انسان ها نمی تواند باشد. با توجه به حکمت و عدالت الهی به این نتیجه می رسیم که پس حتماً باید عالم دیگری وجود داشته باشد که در آن ظرفیت وامکان پاسخ دهی تمام اعمال وروفتار ها باشد. عرصه مذکور به قیامت شهرت یافته است.
"و ترازوهاى داد را در روز رستاخیز مى‌نهیم، پس هیچ کس [در] چیزى ستم نمى‌بیند، و اگر [عمل] هموزن دانه خردلى باشد آن را مى‌آوریم و کافى است که ما حسابرس باشیم."[1]
پنجم: وجود نظام پاداش ومجازات قیامتی بدان معنا نیست که رفتار آدمیان در این دنیا بی پاسخ است بلکه اصولا در دید قرانی زندگی انسان پهنه ای به وسعت دنیا وآخرت را در بر می گیرد و همه نتایج اعمالش در این دنیا ویا منحصرا در قیامت به او داده نمی شود بلکه مجموعه دنیا وآخرت محل نمایش نتایج رفتار آدمیان خواهد بود.البته بخش دقیق این پاسخ گویی در قیامت انجام خواهد شد از این رو از نظر قران جایگاه قیامت در نظام پاسخ دهی اعمال بالاتر از دنیاست. " وَلَلْآخِرَ‌ةُ أَکْبَرُ دَرَ‌جَاتٍ وَأَکْبَرُ تَفْضِیلًا" (اسراء:18تا20)
ششم : در نظر گاه قران هر انسانی با هر انگیزه ای اگر در راه مطلوب خود سعی وتلاش نماید لاجرم به مطلوب خود نایل خواهد شد.سیستم خلقت به گونه ای طراحی شده است که تلاش منطقی وهدفمند (اگر چیدمان عملیات به درستی صورت گرفته باشد) به هدف خود نایل شود.اعم از آن که هدف آن کار امور دنیوی باشد یا اخروی ، گناه باشد یا صواب،خیر باشد یا شر.
"هر کس خواهان [دنیاى] زودگذر است، به زودى هر که را خواهیم [نصیبى] از آن مى‌دهیم، آنگاه جهنم را که در آن خوار و رانده داخل خواهد شد، براى او مقرر مى‌داریم. و هر کس خواهان آخرت است و نهایت کوشش را براى آن بکند و مؤمن باشد، آنانند که تلاش آنها مورد حق‌شناسى واقع خواهد شد."[2]
هفتم : گناه در معنای وسیع خود، به معنی خروج از نظام الهی و نافرمانی از دستورات او است. از آنجا که نظام حاکمیت الهی بر هستی به دوشکل تشریع وتکوین سامان یافته است طبعاً گناه نیز به دو نوع تکوینی وتشریعی معنا خواهد یافت.با توجه به این مطلب ومطالب قبلی باید گفت پاسخ یا جزای گناهان تکوینی وتشریعی در طول حیات انسان ( از دنیا تا آخرت) به وی داده خواهد شد وهمانگونه که آمد پاسخ اجمالی در دنیا و پاسخ دقیق وکامل در قیامت خواهد بود.
شایسته است بر مفهوم گناه تکوینی دقت بیشتری نمائیم . افراد یا جوامعی که بر خلاف قوانین حاکم بر طبیعت وجهان فیزیکی رفتار نمایند وبرای رسیدن به مطامع خود قواعد آن را نادیده انگارند از عواقب آن در دنیا و در آخرت راه گریزی نخواهند داشت .
جامعه ای که برای تولید محصول بیشتر و کسب منافع افزون تر به حفر چاه های عمیق مبادرت می ورزد گریزی از کاهش منابع آب، پایین رفتن سطح سفره های زیرزمینی آب، افزایش درصد املاح آن ونتیجتا غیر قابل استفاده شدن آن در سال های بعد ،به هم ریختن چرخه آب در طبیعت و....نخواهد داشت.
حس تنوع طلبی بشر و تمایل به داشتن همه مواهب طبیعت درکنار هم، بشر را به انتقال محصولات کشاورزی از این سوی دنیا به سوی دیگر واداشت که نتیجه این رفاه طلبی و برخی دیگر از دخالتهای بشر در نظم طبیعت افزایش حجم گاز های گلخانه ای بوده است که عواقب وخیمی برای سلامتی طبیعت ونتیجتا برای زندگی خود بشر در پی داشته وخواهد داشت. شایددر حفر چاه ویا انتقال محصولات کشاورزی قصد سوئی در میان نبوده است اما بی توجهی به قوانین تکوین به هر حال تخلف محسوب می شود و نتیجه خاص خود را در پی خواهد داشت.
بسیاری از رفتارهای ساختار شکنانه بشر باعث به خطر افتادن سلامت دیگر همنوعان خود شده است. بخش قابل توجهی از آمار مرگ ومیر ناشی از این گونه رفتارهای انسان باطبیعت می باشد.چگونه می توان پذیرفت خدایی که کشتن حتی یک انسان بی گناه را بر نمی تابد و آن را همسنگ کشتن همه بشریت تلقی میکند و عامل آن را به لعنت خود و عذاب ابدی قیامتی بشارت میدهد نسبت به اعمالی که باعث کشته شدن صدها وهزاران انسان می شود هیچ اعتراضی نداشته باشد؟ آیا اگر شکل کشتن انسان ها به شکل نامحسوس ویا تدریجی باشد دادگاه الهی در باره مجازات عامل قتل ساکت خواهد بود؟
دادگاه های بشری شکایت اهلی یک شهر از یک کارخانه ه با دود خود سلامتی مردم شهر را به خطر انداخته است توجه می کنند و تدریجی بودن و مخفی بودن ضرر را دلیل بی توجهی به شکایت مردم نمی دانند. آیا انتظار می رود سیستم حکمت وعدالت الهی در مورد خلاف های تدریجی انسان ها بی تفاوت باشد؟؟!! در یککلام باید گفت سیستم حاکمیت الهی بر هستی نسبت به رفتار انسان بی تفاوت نیست و پاسخ عمل وی را در بازه زمانی دنیا تا آخرت پاسخ کامل خواهد داد.
هشتم : به بیان قران مجید هلاکت برخی از اقوام نتیجه سوء عملکرد و گناهان ایشان بوده است.[3] همچین است مصائبی که بر سر انسان می آید.[4] در روایات معصومین نیز به پاره ای از روابط بین رفتار بد آدمیان و بازخورد آن در زندگی دنیایی آنان اشاره شده است .
مطابق این دسته از آیات و روایات ، گناه آثار مختلفی از خود در زندگی انسان برجای می گذارند از جمله باعث سخت دلی وقساوت قلب ،کاهش رزق[5] ، سلب نعمتها اعم از نعمتهای مادی یا توفیقات معنوی[6] ، فراموشی دانشهای اندوخته در ذهن[7] ، مرگ زودرس[8] ، خشکسالی[9] می باشد و گاه هلاکت فرد یا جامعه را در پی دارد[10]. در روایات دیگری گناهانی چون مانند قطع رحم نیز نابودی و هلاکت را به پیش می اندازد.
مطابق با برخی از از روایات معصومین ، سوء رفتار انسان ها در پیدایش مصیبتها ودردسرهای کوچکی که برای آنها پیش می آید موثر است.[11].قضاوت ظالمانه، ایراد شهادت دروغ یا کتمان شهادت نیز از اسباب قطع نعمت باران و شیوع فحشا عامل وقوع زلزله [12]محسوب شده است. پیمان شکنی با دیگران حتی کفار منجر به شکست دولت اسلامی و عدم پرداخت زکات باعث شیوع فقر[13] ، ظلم مایه نقم ،قطع رحم باعث کوتاهی عمر [14]دانسته شده است.همچنین آثار سوء متعددی از جمله زلزله [15] ، مرگ های ناگهانی [16]:فقر[17] حبس رزق[18]برای زنا بیان شده است.
نهم :نکته مهمی که باید دانست آن که روایات مورد اشاره در مقام بیان مقتضی عذاب هستند نه علت تامه.توضیح آنکه منظور روایات آن است که فلان گناه زمینه و مقتضی بروز فلان مصیبت در زندگی انسان است . معنای این سخن آن است که در صورت وجود بقیه شرایط ونبود مانع ،نتیجه مورد نظر حاصل می شود امام اگر بقیه شرایط در میان نباشد ویا موانعی در راه آن اتفاق وجود داشته باشد عمل مذکورنتیجه کامل و دقیق خود را به دست نخواهد آورد و چه بسا عوامل دیگری باعث خنثی شدن تاثیر آن گردند.
مثلاً اگر گفته می شود ورزش عامل سلامت است بدان معنا نیست که هر کس در هر شرایطی ورزش کند حتما سلامت خواهد بود.بلکه منظور آن است که با حفظ بقیه شرایط، ورزش مقتضی و زمینه ایجاد سلامت خواهد بود. بالطبع اگر کسی در هوای آلوده ورزش کند ویا بدون مقدمه قبلی وبدون نرمش های اولیه به ورزش سخت بپردازد ویا اگر بیش از حد به بدن خود فشار بیاورد نه تنها سلامتی مطلوب را تحصیل نخواهد کرد بلکه جه بسا به بدن خود آسیب های جدی نیز وارد سازد. به همین ترتیب اگر گفته شود خوردن عذای مانده باعث مسمومیت می شود. منظور آن است که زمینه مسمومیت در غذای مذکور در انسان های معمولی وجود دارد امااگر غذای مذکور در کوهستان سرد مانده باشد هیچ تاثیر منفی برجای نگذارد ویا اگر بعد از خوردن آن برخی مواد غذایی سم زدا نظیر آب لیمو و دوغ ویا دارو های ضد مسمومیت تاثیر مسمومیت تقلیل ویا کلا از بین برود . ونیز اگر گفته می شود هرکس هر روز یک سیب بخورد مریض نخواهد شد قطعا با وجود بقیه شرایط منظور بوده است بنابراین اگر کسی سیب آلوده یا سیب گندیده بخورد ویا به صورت منظم نخورد نباید انتظار داشتن یک بدن سالم داشته باشد.بنابراین تاثیر هر عاملی مشروط به نبود مانع می باشد.
دهم: در مورد عوامل معنوی نیز همین داستان جاری است. مثلاً اگر گفته می شود ،نماز مانع شیوع فحشا می شود قطعا انجام نماز با شرایط خاص خود است واگر گفته می شود فلان گناه باعث فلان مصیبت است قطعا منظور در شرایط عادی است اما اگر به فرض شخص گناه کار بعد از انجام گناه استغفار کند ویا صدقه بدهد ویا.... معلوم نیست مصیبت مذکور دقیقا وکاملا محقق شود.
یازدهم: در مورد کشورها وجوامعی که به زعم برخی از ما ایرانیان منبع گناه وفسق وفجورند وانتظا داریم که به بلاها ومصایب و قحطی و ...دچار شوند و آبادی ورفاه آنها باعث تردید در روایات وآیات شده است باید گفت : اصولاً برداشت ما از رفتار اخلاقی مردم سایر کشورها مبتنی بر ذهنیت های غلط واطلاعات نادرست برخی رسانه ها سامان یافته است.در حالی که اگر از نزدیک به مردم کشورهای مورد نظر نگاه شود معلوم میشود که آن گونه که ما فکر می کنیم معدن فساد وفحشا نیستند حتی شاید در برخی از ارزش های اخلاقی از جوامع اسلامی همچون ایران فساد کمتری داشته باشند. به عنوان مثال پوشش و آرایش زنان ایرانی در مقایسه با بسیاری از کشورهای غربی به شدت مهیج تر و غلیظ تر است.میزان ررفتارهای خلاف اداری نظیر رشوه ویا دروغ ، معاملات صوری ،ربا و ...در سیستم اقتصادی ایران (اعم ازدولتی و خصوصی) بسیار بیشتر از جوامع غربی است.بنابراین دلیلی نداریم که وضع فساد وگناه مردم آن کشورها را حتما بیشتر از وضعیت جامعه خودمان تلقی کنیم. و خود را دین دار ترین مردم دنیا تصور نمائیم وبقیه را کافر مطلق و فاسد وگناهکار.
دینداری و انجام شعایر دینی ما ایرانیان همانند ورزشکاری است که در یک هوای آلوده (مثلا ترمینال مسافربری) مشغول انجام ورزش های هوازی است. اگر چه انجام شعایر ودستورات دینی امر مطلوبی است اما به دلیل عدم رعایت بقیه شرایط مارا به سعادت مطلوب (حداقل در زندگی دنیایی) هنوز نرسانده است. برقراری نماز جماعت،عزاداری ،اعتکاف و...بدون وجود عدالت اجتماعی ، در جامعه ای که هنوز از مشکل تبعیض و فقر رنج می بردنمی تواند آثار مورد اشاره روایات را به خوبی تحصیل نماید.به همین ترتیب بعید نیست برخی گناهان که در جوامع غربی نسبت به ایران یا سایر جوامع اسلامی شیوع بیشتری یافته است همه آثار منفی مورد اشاره روایات را در پی نداشته باشد.
به هرحال باید یادآور بود که آثار مثبت طاعات دینی و اخلاقی ویا عواقب سوء گناهان به شرط وجود بقیه شرایط محقق خواهد بود وگرنه فقط در حد مقتضی می توانند تاثیر بخشی داشته باشند.
دوازدهم : رفاه و راحتی ظاهری جوامع پیشرفته غربی نیز نباید رهزن فکر ما باشد. دلیلی نداریم که گمان کنیم تمام شرایط زندگی مطلوب معنوی و آرامش روحی در آن جوامع وجود دارد. قطعا مردم آن سامان نیز مشکلات روحی شخصی و اجتماعی متناسب با خود را دارند. زندگی صنعتی و مدرن همراه با بی توجهی برخی از این جوامع به معنویت ودینداری فرهنگ پوچ گرایی ، احساس تنهایی ،سردی روابط انسانی ، شیوع برخی چرم وجنایتهای پیچیده درمیان مردم آن سامان ویا نسبت به مردم دیگر کشورها و...را در پی آورده است .بنابراین ساده اندیشی است اگر تصور شود آن ها هیچ مشکلی ندارند تا این شبهه ایجاد شود که چرا تاثیراتی که در روایات ما برای گناهان ذکر شده است دامنگیر زندگی آنان نشده است.
سیزدهم: فراموش نشود که اجرایی نشدن عواقب گناهان ویا حاصل نشدن اثار مثبت عبادات واعمال صالح به معنی گم شدن آن عمل در سیستم الهی نیست. قطعا همه انسان ها در عالم آخرت بقیه نتایج مثبت یا منفی اعمال ونیات دنیوی خود را در کاملترین صورت خود دریافت خواهد کرد.به فرمایش قران :
"در آن روز (قیامت ) بر کسى هیچ ستم نمى‌رود، جز در برابر آنچه کرده‌اید پاداشى نخواهید یافت"[19]
چهاردهم:
در گناهکار دانستن شخص ویا جامعه ای که مرتکب یک رفتار خاص می شود ذهنیت وفرهنگ و میزان اعتقادات آن جامعه باید مدن ظر قرار گیرد. بدیهی است فردی که هیچ اطلاعی از اسلام ندارد و اصلا امکان دسترسی به اطلاعات صحیح پیرامون حقانیت این دین برای وی فراهم نیست نسبت به نخواندن نماز صبح معاقب نخواهد بود.نباید چنین شخصی را همانند کسی دانست که در خانه یک عالم روحانی در شهر قم زندگی کرده است دانست وبه همان اندازه از وی انتظار داشت.
"لا یکلف الله نفسا الا وسعها"
به همین ترتیب مردم یک جامعه بزرگ اگر سبک زندگی شان غیر اسلامی است ویا مرتکب رفتارهایی می شوند که در فرهنگ اسلامی گناه تلقی می شود لزوما همسنگ جوامع مسلمانی که مرتکب آن گناه می شوند نخواهند بود. بنابراین عکس العمل سیستم حکیمانه وعادلانه خلقت دقیقاً مطابق با میل یا انتظار ما نخواهد بود.
آنچه بیان شد همه جوانب این مسئله نیست. این موضوع قطعاً زوایای دیگری نیز دارد که از نگاه راقم سطور مخفی مانده است. لذا از خواننده محترم که در مطالب بالا ایراد و اشکالی مشاهده کرده اند خواهشمندم با اظهار نظر خود در قسمت نظرات وبلاگ، نویسنده را در تکمیل ورفع نواقص متن یاری نمایند.
[1] - " وَ نَضَعُ الْمَوازینَ الْقِسْطَ لِیَوْمِ الْقِیامَةِ فَلا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَیْئاً وَ إِنْ کانَ مِثْقالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ أَتَیْنا بِها وَ کَفى بِنا حاسِبینَ"( الأنبیاء : 47)
[2] - " َّمن کَانَ یُرِ‌یدُ الْعَاجِلَةَ عَجَّلْنَا لَهُ فِیهَا مَا نَشَاءُ لِمَن نُّرِ‌یدُ ثُمَّ جَعَلْنَا لَهُ جَهَنَّمَ یَصْلَاهَا مَذْمُومًا مَّدْحُورً‌ا ، وَمَنْ أَرَ‌ادَ الْآخِرَ‌ةَ وَسَعَىٰ لَهَا سَعْیَهَا وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولَـٰئِکَ کَانَ سَعْیُهُم مَّشْکُورً‌ا ﴿اسراء ،18 و ١٩﴾
[3] - فاءهلکناهم بذنوبهم و اءنشاءنا من بعدهم قرنا آخرین (انعام ، 6)
[4] - وَمَا أَصَابَکُم مِّن مُّصِیبَةٍ فَبِمَا کَسَبَتْ أَیْدِیکُمْ وَیَعْفُو عَن کَثِیرٍ(شورا؛30)
[5] - کاهش رزق :«إنّ العبد لیذنب الذّنب فیزوی عنه الرزق»
[6] - امام صادق (ع) نیز می‌فرماید: «إن الرّجل یذنب الذّنب ویحرم صلاة اللیل» یعنی بنده به سبب انجام گناه از نماز شب محروم میشود.
[7] - پیامبر اکرم (ص): همانا بنده گناهی را مرتکب میشود که به سبب آن، دانشی را که فرا گرفته بود، از دست میدهد
[8] - امام صادق (ع): «من یموت بالذنوب اکثر ممن یموت بالآجال» یعنی کسانی که بر اثر گناهان می‌میرند، بیشتر از کسانی هستند که بر اثر فرا رسیدن اجل می‌میرند.
[9] - «ان‌الله اذا عمل قوم بالمعاصی صرف عنهم ما کان قدر لهم من المطر»
[10] - وَتِلْکَ الْقُرَ‌ىٰ أَهْلَکْنَاهُمْ لَمَّا ظَلَمُوا وَجَعَلْنَا لِمَهْلِکِهِم مَّوْعِدًا ﴿کهف، 59 )
[11] - امام صادق (ع) : «اما إنه لیس من عرق یضرب ولانکبة ولاصداع ولا مرض إلا بذنب» یعنی هیچ رگی بریده نمی‌شود، و هیچ پایی به سنگ نمی‌خورد، و سردرد و بیماری عارض نمی‌شود؛ مگر به واسطه انجام گناه. امام علی (ع) : گاهی آسیبی به بدن مؤمن، خانواده یا مال او می‌رسد و این به سبب گناهانی است که انجام داده است.
[12] - پیامبر (ص ) مى فرمایند: اذ اظهرت الفاحشه کانت الرجفه وقتى که فاحشه زیاد شود، زلزله نیز زیاد مى شوددر قرآن از گناه ((زنا)) و ((لواط)) به عنوان فاحشه نام برده شده است (اسارء،32)
[13] - أصول الکافی / ترجمه مصطفوى، ج4، ص: 185)
[14] - الکافی (ط - الإسلامیة) ج2 448
[15] - حضرت صادق (ع): هر گاه زنا شایع شد زلزله پیدا شود، و هر گاه حکم بناحق شایع شود باران بند آید،
[16] - امام عَلِیٍّ (ع): إِذَا فَشَى الزِّنَاءُ ظَهَرَ مَوْتُ الْفُجَاءَةِ وَ إِذَا جَارَ الْحَاکِمُ قُحِطَ الْمَطَرُ. دعائم الإسلام ج2 531- قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا کَثُرَ الزِّنَا مِنْ بَعْدِی کَثُرَ مَوْتُ الْفَجْأَةِ. الکافی (ط - الإسلامیة) ج5 ، 541
[17] - امام رضا(ع) : أَنَّ الزِّنَا یُسَوِّدُ الْوَجْهَ وَ یُورِثُ الْفَقْرَ وَ یَبْتُرُ الْعُمُرَ وَ یَقْطَعُ الرِّزْقَ وَ یَذْهَبُ بِالْبَهَاءِ وَ یُقَرِّبُ السَّخَطَ وَ صَاحِبُهُ مَخْذُولٌ مَشْئُومٌ. (الفقه المنسوب إلى الإمام الرضا (ع)، ص275)
[18] - وَ الذنوب ...... الَّتِی تَحْبِسُ الرِّزْقَ الزِّنَا الکافی (ط - الإسلامیة) ج2 448 )
