نگاهی به کیش گردانی

کیش گردانی یا  تبدیل و انتقال از یک دین  به دینی دیگر ،از دیرباز در همه ادیان وجود داشته است. در طول تاریخ همواره   ادیان جدید از میان پیروان ادیان پیشین یارگیری کرده­اند واین به معنی رواج این پدیده در طول تاریخ ادیان است.علت انتقال یک فرد به دین دیگر یکی از امور زیر می تواند باشد:

تحقیق

تحقیق ومطالعه و اطلاع از وجود ایرادات و نکات منفی در دین مبدأ که گاه همراه با  اطلاع از مزایای و نکات مثبت دین مقصد می­شود  و زمینه را برای ترک دین مبدأ و ورود به دین جدید فراهم می سازد.

الزامات یا اجبارات اجتماعی

در جوامع سنتی که  معمولاً قبیله محور ند وفاداری یا بی وفایی رئیس قبیله ، ارباب یا مالک روستا بر وفاداری یا بی وفایی اعضاء قبیله و ساکنان روستا  تاثیر مستقیم داشت به ویژه در حالاتی که  آئین دوم تبلیغ محور و طالب عضو جدید بود  که در این صورت ارباب یا رئیس قبیله سعی در مجاب  کردن ، تطمیع یا حتی اجبار اعضاء قبیله یا ساکنان روستای خود به تغییر آئین قبلی و انتقال به دین جدید داشت. در قبایلی که رئیس قبیله محبوبیت و نفوذ کلام (اتوریته) داشت این اتفاق خیلی آسان تر محقق می شد.

در اشکال زیستی پیشرفته نظیر شهرنشینی و به ویژه پس از تشکیل کشور و امپراطوری روند یاد شده  با پیچیدگی بیشتری اتفاق می افتاد. اعلام رسمیت آئین جدید ویا اجبار به انحصار تدین شهروندان به آن از نمونه های تاثیرگذاری پادشاهان و حاکمان در جریان انتقال مردم به دین جدید در جوامع سنتی بود.طبیعی است در این فرایند ابزارهای رسانه ای وقانونی کشور نیز مورد استفاده حاکمان قرار می گرفت. نمونه مشهور این اتفاق تغییر آئین مردم اروپا از میترائیسم به مسیحیت در پی کیش گردانی کنستانتین از این آئین و اعمال سیاست های  تحدیدی نسبت به میترائیسم و حمایتی نسبت به مسیحیت بود.

شیوه دیگر تغییر دین هنگامی بود که دولت بیگانه ای با ورود به کشور همسایه و تصرف آن سعی در همگون کردن عقاید و دیانت شهروندان سرزمین های مفتوح با آئین مطبوع خود دارد. در این فرایند با تخریب  معابد و ممنوعیت شرکت در مجالس و جلوگیری از انتشار آثار مکتوب دین سابق آثار آن را از جامعه حذف و در عوض با ترویج و تبلیغ آئین جدید و اعطای امتیاز به شهروندانی که به دین جدید متمایل می شوند اندک اندک روند کیش گردانی ملی را محقق می سازند.

شکل دیگر کیش گردانی شهروندان، عکس روند بالاست. به این معنا که شهروندان به دلیل مشاهده سوء رفتار حاکمیت ، روحانیت یا متدینان  کشور خود (یا کشور مهاجم )نسبت به دیانت مطبوع حاکمان، روحانیان یا متدینان بدرفتار کشور خود یا کشور مهاجم  بدبین شده  و از آنجا که  که  گمان می کنند سوء رفتار گروه های یاد شده به دلیل تعالیم دین آنها  یا نتیجه  دیانتشان است  تلاش می کنند تا به دیانت دیگری که چنین گمانی درباره متدینان ، روحانیان و حاکمان آن ندارند  کوچ اعتقادی کنند و در صورت  امکان به سرزمینی که دین دوم  شایع است  مهاجرت کنند. نمونه بارز این رفتار در  میان هندوهای دالیت (نجس ها) قابل مشاهده است. به دلیل برخوردهای تحقیرآمیز و ظالمانه  متدینان  و رهبران دینی هندویی و به دلیل اعتقاد هندوان به نظام طبقاتی کاست( که هرگونه بی مهری هندوان به این طبقه اجتماعی را روا می دارد)، انگیزه کیش گردانی وتغییر آئین در میان این گروه از هندوان به طور مشهودی درحال شیوع است تا جایی که برخی از رهبران اجتماعی آنان به آئین اسلام یا بودیسم گرویده اند.

به نظر می رسد علت اصلی این پدیده در  گروه اخیر انگیزه این افراد ( نه دلیل ) آنها و اوضاع زندگی آنها نه مطالعاتشان است . اغلب  افراد مذکور دلیل علمی  الهیاتی –فلسفی برخاسته از تحقیق  برای نفی آئین خود یا برتری  آئین مقصد  ندارند اما انگیزه کافی برای خروج از آن را دارا هستند. به گمان راقم این سطور ، اغلب جوانانی که  در سال های اخیر در پی از  تماس و  تاثیر از تبلیغات مبلغان مسیحی یا تحت تاثیر تبلیغات رسانه ای آنها تمایل به خروج از اسلام را می یابند نمونه ای از این گروهند. این انگیزه ممکن است نتیجه مشاهده رفتار غیر اخلاقی از سوی متدینان به ویژه از سوی مسئولین دولت اسلامی باشد.درواقع آنها نابسامانی های زندگی روزمره خود را ناشی از گره خوردن سیاست های حکومتی  و شیوه های مدیریتی ورفتاری حاکمان کشور  با دیدگاه ههای دینی  و نظام فقهی می دانند که قوانین کشور برخاسته از آن است. لذا در پی زندگی بهتر  به دنبال نظام فکری الهیاتی می روند که در آن چنین گره خوردگی وجود ندارد و در فکر جامعه یا سرزمینی هستند که در آن زندگی به سامان و آسوده ای داشته باشند.

شاید اگر این افراد میان متن دین ، فهم دینی حاکمان و رفتاردین داران  تفکیک قائل می شدند  و همه این مسائل را به یکدیگر گره نمی زندند  تصمیمات دیگری برای دیانت خود اتخاذ می نمودند.والله العالم