درس وبحث

محلی برای ارائه تحقیقات ،مقالات ،نکته های پراکنده ونیز ارتباط با دانشجویانم

درس وبحث

محلی برای ارائه تحقیقات ،مقالات ،نکته های پراکنده ونیز ارتباط با دانشجویانم

بایگانی

۱ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «مجعول» ثبت شده است

 

سالها وشاید قرن هاست که در روز نهم ربیع مراسمی ویژه با آدابی خاص ومنحصر به فرد در میان برخی از شیعیان برگزار می شود که طی آن شرکت کنندگان به طرق مختلف  سعی در شاد کردن همگنان دارند والبته ترجیع بند تمام جملات، اشعار،افعال وآداب این روز لعن بر خلیفه دوم است . اینکه رفتار شرکت کنندگان و اشعاری که توسط گردانندگان مراسم مذکور خوانده می شود تا چه حد از قابل تائید است  از هدف این نوشتار فاصله دارد ودر جای خود باید مورد بررسی قرار گیرد.

این مراسم برخاسته از کینه ای دیرین نسبت به آزار دهندگان اهل بیت(ع) است که در میان شیعیان وجود داشته است.  یک شبهه تاریخی ویک حدیث ضعیف السند  چاشنی این کینه شد و به تدریج باعث نهادینه شدن این مراسم در میان برخی از شییعان شده است

در این خصوص به چند نکته اشاره می شود :

الف- از نظر تاریخی ، مرگ خلیفه دوم اصلا در روز نهم ربیع نیست.هیچ سند معتبر تاریخی  اعتبار چنین روزی را به عنوان تاریخ وفات  خلیفه دوم  اعلام نکرده است.  تمامی مورخین معتبر تاریخ مرگ خلیفه دوم را 26 ذی الحجه اعلام کرده اند. از جمله این تواریخ می­توان به مروج الذهب ،تاریخ یعقوبی ،تاریخ طبری،معارف ابن قتیبه ،المصنف ابن ابی شیبه ،تاریخ مدینه ابن شبه نمیری،موطا مالک بن انس،طبقات الکبری ابن سعد ،التنبیه والاشراف مسعودی،تاریخ دمشق ،استیعاب ابن عبد البر،انساب الاشراف ،اسدالغابه ابن اثیر،شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید و...اشاره نمود. بسیاری از علمای شیعه از جمله شیخ مفید در مسار الشیعه ،ابن ادریس حلی در سرائر،سید بن طاوس درالاقبال ،کفعمی در جنه الامان،علامه حلی در عدد القویه ،و... نیز بر این نکته تصریح نموده اند.

ب- آنچه در کتب تاریخ در مورد نهم ربیع گفته شده است حادثه مرگ عمر بن سعد است نه عمر بن خطاب وشاید علت اولیه این اشتباه از تشابه اسمی بین این دونفر باشد.

ج- مستمسک برگزاری جشن وسرور در این روز، روایتی است که طی آن،  دو تن از شیعیان در روز نهم ربیع برای پرسش سوالاتی پیرامون خلیفه به یکی از صحابه امام هادی (ع) مراجعه می کنند. هنگام  مراجعه ،وی را درحال جشن وسرور می بینند وچون از وی علت را جویا می شوند. صحابی مورد نظر به آنها پاسخ می دهد که من در چنین روزی به ملاقات امام هادی (ع)  نایل شدم و چون به منزل ایشان وارد شدم مشاهده کردم که اهل خانه در حال جشن وسرور هستند وچون علت  برگزاری جشن وسرورحضرتش را  سوال کردم امام  در پاسخ ضمن بیان فضایل بی شمار برای این روز ، آن را سالروز مرگ یکی از دشمنان خدا ومنافقان بد سیرت قلمداد نمود . شرکت کنندگان در این مراسم با تطبیق مشخصات مذکور در روایت فوق بر خلیفه دوم، آن را دستمایه برگزاری این مراسم نموده اند.

د- بررسی سندی روایت :

تنها منبع این روایت، کتاب «زواید الفوائد» ا از فرزند سید بن طاوس و «المختصر» به قلم شخصی به نام حسن بن سلیمان حلی است که هردو از نویسندگان قرن هشتم به شمار می آیند. البته کتاب دیکری به نام «مصباح الانوار» به عنوان منبع این روایت  ذکر شده است که متاسفانه هیچ نسخه قابل استفاده ای از آن در دسترس نیست. گفتنی است، سند مورد اشاره دو کتاب مذکور از ایرادات رجالی وحدیثی قابل توجهی رنج می برد.  سند منسوب  به کتاب «مصباح الانوار» منسوب است همگی افراد آن مجهول هستند.[1]

ه- بررسی متن روایت :

فارغ از کیفیت جملات وداستان عجیبی که در ابتدای آن نقل شده است، این روایت دارای جملاتی است که با اصول اعتقادی مورد تائید  قران  و سنت ناسازگار است.  در بخشی از این روایت طولانی، گفته می شود که خداوند متعال به برکت چنین روزی تا سه روز بر گناه جمیع خلایق قلم عفو می کشد :

" وامرت الکرام الکاتبین ان یرفعوا القلم عن الخلق کلهم ثلاثه ایام من ذالک الیوم ولا اکتب علیهم شیئا من خطایاهم ..."

"  به فرشتگان نگارنده اعمال فرمان دادم، که  تا سه روز بعد، قلم از نگارش اعمال خلایق بازگیرند وهیچ گناهی از ایشان را ثبت نکنند "

جای آن دارد که بپرسیم ، آیا خدایی که در قران می فرماید :

" لایغادر صغیره ولاکبیره الا احصیها ": هیچ ریز ودرشتی نیست مگر اینکه در کتاب اعمال ثبت می شود

وخدایی که می فرماید :

 "فمن یعمل مثقال ذره خیرا یره ومن یعمل مثقال ذره شرا یره" هرکس کوچکترین عمل خیر ویا کوچکترین عمل شری انجام دهد (جزای ) آن را در قیامت می بیند

همان خدایی است که فرمان به رفع قلم از گناهان بندگانش داده است ؟؟!!

آیا عقل سلیم چنین ارفاق بی مناسبتی را می پذیرد؟

از برگزار کنندگان این مراسم باید پرسید ، اگر چنین  روزی،  آنچنان که متن روایت مذکور می گوید،بزرگترین عید نزد خداست ، چرا در هیچ یک از مصادر مهم شیعه نامی از آن به میان نیامده ؟ چگونه است که تا زمان امام هادی (ع) هیچ نقل تاریخی به برگزاری چنین مراسمی از سوی ائمه شیعه اشاره نکرده است. این درحالی است که ائمه معصومین (ع) در هر فرصتی به بیان ریز ودرشت مراسم وآئین ها و اعمال شیعیان پرداخته اند. واصولاً آیا  واقعه مهم تری در تاریخ اسلام وجود نداشت که به بهانه آن خداوند دستور به رفع قلم از  اعمال خلایق صادر کند؟! آیا میلاد پیامبر اسلام،یا ائمه معصومین ، روز غدیر خم ، عید فطر و قربان و....هیچکدام به اهمیت روز مذکور نبودند؟؟؟!!آیا مناسب تر نبود مژده عفو الهی در روز عید غدیر خم که به فرمایش امام  صادق وطبق احادیث معتبر عیدالله الاکبر است ودهها روایت معتبر پشتیبان آن است  به مومنین داده می شد؟

آیا استناد به این روایت ضعیف برای ارتکاب افعال قبیح وزشت برخی از شیعیان مستمسک زیبا وتوجیه  صحیحی است؟؟؟!!

 

نتیجه :

از بررسی متن وسند روایت رفع القلم ونیز با توجه به عدم تطبیق تاریخ مذکوربا تاریخ مورد اشاره کتب معتبر تاریخی ونیز با توجه به جو بدی که انجام این مراسم در روابط شیعه با برادران اهل سنت می گذارد به این نتیجه می­رسیم که مراسم  «عید الزهرا» ویا «عید عمرکشان» نه تنها هیچ وجهی از صحت ندارد بلکه چیزی  جز خسارت برای شیعه در بر نداشته است.

به نظر راقم این سطور ، حتی بر فرض صحت سندی  روایت مذکور و به فرض که از نظر تاریخی قتل خلیفه دوم در چنین روزی باشد آیا بهتر نیست در چنین دوران سختی که  امت اسلام از دو دستگی و تشتت واختلاف رنج می برد و چهره ای زشت از این دین آسمانی در مقابل چشم جهانیان ترسیم شده است، لااقل برای حفظ وحدت امت اسلام که بدان سخت نیازمند هستیم از برگزاری چنین مراسمی اجتناب نمائیم؟؟[2]




[1] - برای اطلاع بیشتر به کتاب مجموعه رسائل آیت الله صافی گلپایگانی  ج 2 ص395 رجوع نمائید.

[2] - جهت اطلاع بیشتر می­توانید به کتاب "نهم ربیع؛  جهالتها ,خسارتها "نوشته مهدی مسائلی مراجعه کنید.

  • حسین رهنمائی