درس وبحث

محلی برای ارائه تحقیقات ،مقالات ،نکته های پراکنده ونیز ارتباط با دانشجویانم

درس وبحث

محلی برای ارائه تحقیقات ،مقالات ،نکته های پراکنده ونیز ارتباط با دانشجویانم

بایگانی

کارکرد های عبادت

چهارشنبه, ۷ مهر ۱۳۹۵، ۰۹:۵۰ ق.ظ



شاید برای شما هم این سوال مطرح شده باشد که این عبادت های مستمر، این ایستادن ها ونشستن ها این به خاک افتادن ها ، سفرهای عبادی، شرکت در مراسم خاص عبادی ، هزینه هایی که مومنین تحت عنوان عبادت خرج میکنند ونظایر آن چه سودی در بر دارد. و اصولاً برای چه وبه امید حصول چه فایده ای باید تن به عبادت داد.؟

تشریع عبادات شرعی، کارکردهای متنوعی  دارد که اطلاع از آن  انسان را بر انجام  هر چه بصیرانه تر آن یاری می کند. در نوشتار حاضر به برخی از ابعاد عبادت اشاره می شود. یادآور می شود، ترتیب چینش این موارد نشانگر اهمیت یا عدم اهمیت هیچ یک از موارد نیست. هر یک از امور یادشده زیر در موقعیت مناسب خود می تواند اثر بخشی مناسب خود را داشته باشد.

الف- ارضای فطرت پرستش

 از نظر قران  در نهاد  هر انسان، میل به پرستش وبندگی خداوند نهاده شده است.  این مسأله که تحت عنوان فطرت پرستش از آن یاد می شود در تحقیقات برخی از روانشناسان مشهور دنیا همچون ویلیام جیمز ، نیز مورد تاکید قرار گرفته است.بر اساس این حس انسان  همواره علاقه دارد نسبت به ذات متعالی خالق خویش کرنش نماید.انجام عبادت، به اشکال مختلفی که در ادیان عرضه شده است ،  این بعد معنوی انسان  را ارضاء می کند . باید توجه داشت، اگر این  میل فطری  به شکل صحیح ارضاء  نشود ، خود را در قالب  خرافه پرستی و گرایش به ادیان جعلی وعرفان های انحرافی نشان خواهدداد.

ب-   تمرین عملی عقاید  مذهبی:

انجام مستمر عبادت می تواند تمرینی  باشد  برای نهادینه کردن آموزه های اعتقادی  . به عنوان مثال هر مسلمان در هر بار نماز خود چند بار بر اعتقاد خویش به  توحید، نبوت پیامبر اسلام  و پاره ای از اوصاف الهی  تاکید می کند. نمونه خاص این تاکیدات را در تشهد،  و  تسبیحات اربعه می توان سراغ گرفت. این تکرار های مستمر به شرط اینکه همراه با اندکی معرفت و توجه باشدبه مرور باعث مستحکم شدن باورهای مذکور در جان می شود. این ویژگی اختصاصی به عبادات اسلامی ندارد بلکه  در همه ادیان نمونه های فراوانی دارد.

ج- مبارزه با امیال نفسانی :

اغلب  عبادات به نوعی مشتمل بر پاره ای امور سخت می باشد که انجام مستمر آنها که عموماً با تمایل به تنبلی و یا برخی دیگر از امیال انسان تعارض جزئی دارد مهارت کنترل نفس را در شخص عبادت کننده ایجاد می کند. شکل واضح این کارکرد را در روزه، برخاستن از خواب جهت نماز، انفاق های واجب و... می توان مشاهده نمود. شخص مومن نظیر سربازی است که ماه ها در پادگان نظامی به تمرین تیراندازی ، رژه و سایر امور نظامی مشغول بوده است . بدیهی است چنین شخصی در هنگام مواجهه با پدیده جنگ وناامنی  در مقایسه با افراد دیگر از روحیه بسیار آماده تری  برخوردار خواهد بود. به همین ترتیب انسان مومن در مواجهه با تمایلات نفسانی و منفعت طلبی و فساد اخلاقی نسبت به شخص غیر مومن انگیزه وتوان بیشتری خواهد داشت.بدیهی است کسی که یک ماه از استفاده از حلال امساک ورزیده است در مواجهه با حرام مقاومت بیشتری خواهد داشت.

د- تمرین عبودیت:

انجام مستمر عبادات، روحیه بندگی مومن را تقویت میکند. همانگونه که از معنای واژه هایی مثل اسلام، ایمان، تکلیف، و... قابل استشمام است، هدف دین تربیت انسان مطیع برای خداست. عبادت های کوچک و چند دقیقه ای اما مستمر ، در طول زمان ، باعث تقویت روحیه اطاعت پذیری انسان مومن از خداوند می گردد. این نکته را می توان به همراه مورد قبلی در یک عنوان بررسی کرد. شایان توجه است ، استمرار بر عبادت در طول سالیان دراز ( به شرط انجام آگاهانه و همراه با توجه ) ارتباط انسان با خدا، احساس حضور او در هستی ، حس علاقه وعشق به معبود و احساس بندگی را در شخص مومن تقویت می کند.

ه- ابعاد عرفانی

اگر با دیده تعمق به عبادات نگریسته شود ملاحظه خواهد شد که بسیاری از عبادات دینی خالی از جنبه های عرفانی وراز آلود نیست. در  روایات  منقول از ائمه معصومین(ع)  احادیث متنوع و کثیری در خصوص رازهای پشت پرده عبادات قابل جستجوست. ،  نگاهی عرفانی به عبادت در معنابخشی به این اعمال به ظاهر تکراری و شیرین شدن این کار یکنواخت برای کسانی که از عبادات تکراری وبی روح وکسل کننده شکایت دارند ،کمک فراوان می کند

 نمونه عالی این نگاه را می توان در حدیث مشهور  امام سجاد(ع) به یکی از اصحاب خویش به نام شبلی، ملاحظه کرد. شبلی که با افتخار از حج برگشته است هنگامی که با سوالات معناگرایانه امام سجاد در باره نحوه انجام مناسک حج روبرو می شود متوجه می شود که حج درستی انجام نداده است وبه توصیه امام تصمیم میگیرد دوباره به این سفر عبادی برود . در بخشی از این حدیث، امام(ع) به شبلی می فرماید:

« آن گاه که به میقات فرود آمدی و جامه‏هایت را درآورده، «غسل احرام» کردی و خواستی «لباس احرام» بپوشی آیا چنین نیت کردی که «لباس گناه» را نیزاز خویشتن دورگردانی و «جامه اطاعت خداوند» را در برکنی؟

شبلی گفت: نه!

امام ( علیه السلام ) فرمود: آن هنگام که جامه‏های دوخته را از تن بیرون می‏آوردی، آیا قصد کردی که از ریا و نفاق و امور شبهه‏ناک نیز به درآیی ؟

شبلی گفت: نه!

امام ( علیه السلام ) فرمود: هنگامی که آلودگی‏های بدن خویش را با غسل می‏زدودی، آیا در این اندیشه بودی که خویشتن را نیز از رذیلت‏ها و گناهان بشویی ؟

شبلی گفت: نه !

امام ( علیه السلام ) فرمود: پس، نه به میقات فرود آمده‏ای و نه از لباس دوخته جدا شده‏ای و نه غسل کرده‏ای!»

و- آرامش روحی:

ارتباط مستمر  با خالق جهان  احساس حضور خداوند در هستی و در جریان اتفاقات زندگی را هر چه بیشتر در ذهن و حس مومنین عبادت کار تقویت میکند . بدیهی است کسی که صاحب هستی را همراه خود حس میکند  در مقایسه با کسی که چنین حسی ندارد وخویشتن را در هستی تنها می انگارد از روحیه بالاتری در مقابله با شداید وخطرات برخوردار است. این حس حضور ،باعث می شود تا روحیه شخص مومن در هنگامه خطرات آرام و قرار بیشتری داشته باشد. بالطبع چنین کسی با روحیه بهتری می تواند اوضاع را مدیریت کند.

ز- جنبه های بهداشتی و سلامت :

 عباداتی نظیر وضو، غسل ، روزه و...  به شکل واضحی در فرایند بهداشت فردی و اجتماعی مومنین موثر است. انسان مومن  در روز ودر هفته چند ین بار به بهانه های مذهبی( وضو، غسل )، بدن خویش را شستشو می دهد. کیفیت غذای شخص دین دار و متعبد نیز در مقایسه با افراد لاابالی بسیار پاکیزه تر است. مثلاً مومن هیچگاه لب به مشروبات الکلی نمی زند. بدیهی است اگر کسی مومنانه ، ونه ظاهر سازی ، زندگی کند از سلامت تن و روان بیشتری برخوردار خواهد بود.

ح- افزایش روحیه خیر اندیشی در مومنین

برخی از عبادات گذشته از  ابعاد سازنده شخصی باعث ترویج روحیه کمک به دیگران می تواند باشد. از این قبیل می توان به وجوب قربانی ، ادای زکات وخمس ، برخی از صدقات وکفارات واجب ، روزه و...که انجام دهنده آن مستقیم یا غیر مستقیم در فرایند کمک به محرومان جامعه قرار میگیرد اشاره داشت . با توجه به وجوب اخلاص در انجام امور عبادی، انجام امور  خیریه مذکور توسط مومنین بدور از پیرایه منت گذاری و یا ریاکاری وظاهر سازی انجام می گیرد. حال آنکه در بقیه انسان ها، انجام امور خیریه با مقاصد منافع مادی ویا کسب شهرت و ظاهرسازی  دور از انتظار نیست.

ط- وحدت آفرینی وایجاد روحیه جمعی

عبادات شرعی ، به ویژه عباداتی که به شکل جمعی انجام می شود، گذشته از ابعاد فردی که دارند، در امور اجتماعی نیز تاثیر گذار هستند. تقویت روحیه  کار جمعی، نظم اجتماعی ، وحدت اجتماعی  و روحیه تعاون وکمک به همنوع از اموری است که تحت تاثیر عبادات جمعی همچون نماز جماعت وجمعه ویا حج و....قابل تقویت هستند.بدیهی است تقویت روحیه وحدت اجتماعی بر سلامت جامعه می افزاید.

ی-  تقرب الهی: مهم ترین کارکرد عبادت در مفهوم واقعی خود تقرب به خدا می باشد. به گونه ای که اگر هیچ یک از آثار دیگر نباشد همین یک کارکرد  می تواند توجیهی برای انجام  عبادت باشد.

همانگونه که در سطور قبل تکرار شد،  شرط اساسی اثربخشی عبادت ، انجام آکاهانه و با توجه آن است. بخشی از علل  سرخوردگی برخی مومنین از عبادات و احساس تکراری وبی سود بودن آنها را در نحوه نادرست انجام عبادت می توان یافت.

 

 

  • حسین رهنمائی

عبادت

مراسم دینی

مومن

نظرات  (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی