سیر مطالعاتی آثار شهید مطهری
سلام استاد
ما در مسجد محلمون تعدادی نوجوان داریم که قصد داریم برای تابستان امسال برای این گروه جلسات حلقه صالحین را تشکیل بدهیم.
1- در زمینه سیر مطالعاتی چی کتابهایی را پیشنهاد میکنید؟
2- در زمینه نحوه برگزاری حلقه ها و تعداد اعضای حلقه ها چه پیشنهادی دارید؟
3- آیا برای خود سرگروه ها برنامه تکمیلی نیز احتیاج است؟
با سلام
علاقمندان مطالعات مذهبی دو دسته تقسیم میشوند
دسته اول : کسانی که قصد دارند استاد علوم دینی و صاحب نظر بشوند و از مطالعه محصول مطالعات دیگران راضی نمی شوند وعلاقه دارند خودشان مستقیما ازمنابع دینی بهره گیرند. چنین افرادی باید رحل سفر برداشته و سالیانی از عمر خود را صرف تحصیل در حوزه های علمیه و یا رشته های الهیات در دانشگاه نمایند تا پس از سالیانی دراز شاهد مطلوب را در آغوش کشند.
دسته دوم : کسانی که قصد عالم شدن ندارند اما مشتاق حل مشکلات ذهنی ودنبال پاسخ سوالات دینی ورفع ابهاماتشان هستند . این افراد که بخش قابل توجهی از نیروهای مذهبی و به ویژه جوان را در بر می گیرد به لحاظ تصمیمی که برای آینده خود گرفته اند انگیزه ، امکان ویا فرصتی برای ورود به حوزه های علمیه ندارند .اما مشتاق رسیدن به جواب سوالات خویش هستند.بنده به این گروه سیر مطالعاتی آثار شهید مطهری را پیشنهاد میکنم .
آثار شهید مطهری حائز ویژگی هایی است که مجموعه آنها در آثار بسیاری دیگر از نویسندگان دینی کشور ما کمتر جمع شده است.به عبارت دیگر در تک تک این ویژگی ها رقیبانی برای وی وجود دارد اما در مجموع آن اگر نگوئیم رقیبی نیست مطمئنا می توانیم ادعا کنیم رقیبان کمی دارد.این ویژگی ها عبارتند از :
یکم : شهید مطهری دانشمندی برجسته واسلام شناسی متبحر است. وی ضمن تسلط کافی بر فلسفه اسلامی از مقام اجتهاد در فقه نیز بهره مند بود ودستی نیز در اخلاق وپایی هم در سیروسلوک عرفانی داشت .
دوم : شهید مطهری دغذغه دین داشت ودائم درپی شکار شبهات وایرادات بود . به همین دلیل مشاهده می کنیم که در مورد بسیاری از مسائل مبتلابه جامعه از خود اثری برجای نهاده است
سوم : وزانت علمی وجایگاه فلسفی وفقهی آن شهید مانع ساده گویی وروانی نوشتار او نگشت . سنگین ترین مسائل علمی و غامض ترین مطالب فلسفی در آثار این شهید با قلمی بسیار روان در اختیار جستجو گران دانش قرار گرفته است .
چهارم : شهید مطهری از آشنایی وارتباط با دو فضای علمی کشور یعنی حوزه ودانشگاه بهره مند بود . این آشنایی وارتباط درزمانی اتفاق می افتد که هنوز انقلابی در کار نوبود وشعار وحدت حوزه ودانشگاه به عنوان یک ضرورت اجتماعی بر هر کوی وبرزنی به گوش نمی رسید
پنجم : آشنایی شهید مطهری وحتی ارتباط صمیمانه وی با سران گروههای فکری آن دوره احاطه وی را به جریانات فکری زمانه اش آسان نموده بود وهمین نکته بصیرت وی در برخورد با جریانهای منحرف آن دوره را مضاعف نموده بود
ششم :شهید مطهری در کنار فعالیت علمی وفرهنگی از تلاشهای سیاسی نیز دور نماند چندانکه در طلیعه انقلاب به عنوان رئیس شورای انقلاب به انجام وظیفه پرداخت و واقعه شهادت ایشان نیز در همان ایام به وقوع پیوست
هفتم :دامنه موضوعات شهید مطهی اکثر زمینه های تفکر اسلامی اعم از کلام ،فلسفه ،فقه،تفسیر، اخلاق ،جامعه شناسی و فلسفه های جدید را شامل می شود به گونه ای که مطالعه کنندگان آثار وی توانایی ورود به بسیاری از مباحث مرتبط با دین را کسب می کنند
هشتم : شهید مطهری تنها نویسنده ای است که مهر تائید کامل آثار خود را از بنیانگزار انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی دریافت کرد . به فرمایش آن امام بزرگوار : آثار آن شهید بی استثنا آموزن ده روانبخش است.
به نظر راقم این سطور مهم ترین نکته ضعف آثار شهید مطهری آن است که از شهادت وی بیش از 30 سال گذشته است . بالطبع در طول این سالها سوالات جدیدی در جامعه مطرح گشته است که در زمان شهید مطهری مطرح نبوده ویا فراگیر نبوده است از این رو وی به آن نپرداخت . طالبان پاسخ این سوالات باید به آثار دانشمندان اسلام شناس معاصر رجوع نمایند .
در همین راستا متذکر می شود که به دلیل کثرت آثار این شهید مطالعه همه کتابهای آن شهید در یک دوره کوتاه مدت نه امکان پذیر است ونه مفید . توصیه می شود با برنامه ریزی وبه تدریج آثار آن شهید را در برنامه مطالعاتی خود قرار دهید.برای بهتر انجام شدن این برنامه مطالعاتی به نکات زیر توجه نمائید:
به طور کلی سیر مطالعاتی شهید مطهری و هر نویسنده ای به دوصورت قابل انجام است:
1-مطالعه دایرة المعارفی
در این روش کلیه آثار شهید مطهری – در مورد غیر علاقمندان به مباحث تخصصی فلسفی کتب تخصصی فلسفی از این فهرست منها می شود- به ترتیب آسان به سخت وبه نوبت مورد مطالعه قرار می گیرد. پیشنهاد می شود کلیه آثار شهید با جدیت مورد دقت واقع شود ونکات جالب وآموزنده ای که در آثار ایشان قید شده است یاد داشت شود تا در موقع مناسب به کار محقق آید. انجام کار به صورت گروهی وبرگزاری جلسات بحث ومذاکره به صورت هفتگی یا دو هفته ای با حضور اساتید فن و آشنا با آثار شهید مطهری بسیار مفید واثر بخش می باشد. به طور متوسط اگر این روش به صورت مستمر ادامه یابد در طول 3تا4 سال اندک اندک سرمایه علمی آن دانشمند یگانه توسط مطالعه گر در یافت و هضم خواهد شد.بهترین تعداد برای اعضای هر تیم سه یا پنج نفر می باشد .مربیان این تیم ها قطعا از تغذیه فکری و ارتقائ سطح مطالعاتی خود نباید غافل باشند و همیشه باید چند پله از اعضای گروه بالاتر باشند.
۲- مطالعه موضوعی
در این روش محقق با توجه به علایق شخصی وسوالاتی که بدان دچار شده است ودغدغه حل آنها را دارد حسب موضوع به سراغ آثار شهید می رود وپس از مطالعه دقیق ویادداشت برداری ورسیدن به پاسخ سوالاتش به تدوین یادداشت های خود وانجام بحث وگفتگو با همفکران خود می پردازد. در این زمینه علاقمندان می توانند با طرح چند موضوع مرتبط با یک حوزه فکری به بررسی آثار شهید پرداخته ونقطه نظرات ایشان را در مورد موضوع مورد بحث استخراج می نمایند. در این روش نیز کار گروهی بیش از تلاش فردی منتج است به ویژه اگر با همرهی یک استاد آشنا با مبانی فکری شهید مطهری انجام شود.
........................
لذا جهت استفاده ان دسته از افرادی که علاقمند به انجام سر مطالعاتی بر روی آثار شهید مطهری دارند مجموعه آثار آن دانشمند فرزانه به ترتیب از کتابهای با متن آسان وپیچیدگی کم تا متون فلسفی ودرسهای سطح بالای آن شهید تقدیم می گردد.
پیشنهاد می شود با دقت به مطالعه این متن پرداخته پس از یادداشت برداری وخلاصه گیری از مطالب، آموخته های خود را با هم سایر افراد تیم مطالعاتی در جلسات هفتگی مباحثه نمایند ونتیجه تفکر جمعی را به صورت مقاله ویا یادداشتهای علمی در اختیار دیگران قرار دهند. تاسیس وبلاگ و ارائه خلاصه ونتایج مباحث در محیط وب عزم گروه را برای تداوم کار بیشتر می نماید
در فهرست زیر آثار شهید مطهری از آسان به مشکل
منظم شده اند . بدیهی است آسان یا مشکل بودن این کتاب ها از دید نگارنده است و چه
بسا اگر از افراد دیگری پرسیده شود با جابجایی هایی در این فهرست روبرو شود (که
البته اگر قصد جدی مطالعه همه آثار را دارید
این جابجایی ها چندان مهم نخواهد بود )
کتابها و مقالاتی که از استاد مطهری منتشر شده است عبارتند از:
1- - داستان راستان (1و2)
2- ده گفتار
3- بیست گفتار
4- حماسه حسینی(1و2)
5- گفتار های معنوی
6- جهــــــــــــــــــــــــــــاد
7- پیامبر امـــــــــــــی
8- سیری در سیره نبوی
9- ختم نبوت
10- جاذبه ودافعه علــی (ع)
11- قیام و انقلاب مهـــــــــــدی (عج)
12- شنایی با علوم اسلامی (1,2,3
13- آشنایی با علوم اسلامی (منطق، فلسفه
14- hمدادهای غیبی در زندگی بشر
15- سیری در سیرهُ ائمهُ اطهار
16- امامت و رهبری
17- ولاء وولایتها
18- اسلام ومقتضیات زمان(1و2)
19- پیرامون انقلاب اسلامی
20- پیرامون جمهوری اسلامی
21- خاتمیت
22- خدمات متقابل اسلام و ایـــــران
23- تکامل اجتماعی انسان
24- اخلاق جنسی
25- سیری در نهج البلا غه
26- نظام حقوق زن دراسلام
27- مساُ له حجاب
28- پاسخهای استاد
29- تعلیم و تربیت در اسلام
30- اّشنایی با قراّن (1,2,3,4,5,6
31- علل گرایش به مادیگرایی
32- انسان کامــــــل
33- عرفان حافظ
34- مساُله ربا
35- نظری به نظام اقتصادی اسلام
36- حق وباطل
37- عدل الهی
38- انسان و سرنوشت
39- فلسفه اخلاق
40- مقدمه ای بر جهان بینی اسلامی
41- مساُلهُ شناخت
42- فلسفهُ تاریخ
43- فطرت
44- تــــــــــوحید
45- نبــــــــوت
46- معاد
47- مقالات فلسفی
48- مقدمه و پاورقی بر اصول فلسفه و روش رئالیسم (5 جلد)
49- نقدی بر مارکسیسم
50- شرح منظومه
51- شرح مبسوط منظومه (4جلد)
52- حرکت و زمان
53- درسهای شفا
