پاسخ به سوالاتی درباره رابطه نظریه کوانتوم و علیت

هوالسلام

مهرماه امسال مطلبی تحت عنوان " برهان علیت ونظریه کوانتوم  " در همین وبلاگ منتشر گردید. در روزهای اخیر یکی از دانشجویان عزیز ایراداتی به مطلب من گرفت  که منجر بخ نگارش پاسخ هایی از سوی من شد. از آنجا که خواندن اشکال وپاسخ ها راخالی از لطف برای دیگر  دوستان ندیدم  تصمیم گرفتم متن پاسخ را با اندکی تغییر جزئی در اختیار همه دوستان قرار بدهم.

برای فهم بهتر اشکال و پاسخ ها لازم است قبلاً اصل مقاله مذکور را مطالعه بفرمائید.اصل مقاله را از  اینجا میتوانید مطالعه بفرمائید.

و اما متن پاسخ بنده به دوست دانشجویم:

پاسخ من به دوست عزیز دانشجویم:

جناب اقای ملکی

با سلام

در درجه اول از اینکه نسبت به درس کلاس و نوشته های  من در وبلاگ توجه داشتید و اظهار نظر کردید تشکر میکنم.برای یک استاد توجه  دانشجو به مطالب ارائه شده امر مبارگی است.

اگنون به طور خلاصه به سخنان شما می پردازم. سعی میکنم جواب هایم را با شماره بندی تقدیم کنم:

1-      گفتیبد: اینکه من گفتم دیدگاه کپنهاک یکی از چند قرائت است صحیح نیست وجز دور کردن ذهن بحث از سیر  منطقی ثمری ندارد:

پاسخ : بنده هم قبول دارم که گفتن اینکه دیدگاه کپنهاک   یکی از قرائت های تئوری  کونتوم است تضعیف  آن ونتایج بار شده بر آن است. لکن این تضعیف در پاسخ به کسانی مطرح می شود   که به صرف شنیدن هر تئوری تازه ای که اندک تعارضی با داشته های دینی شان دارد احساس ضعف وخطر می کنند . وگرنه ، اشکال اشکال است چه تنها قرائت از یک نظریه باشد چه قرائتهای رقیب هم داشته باشد. و البته نباید فراموش کرد که حتی اگر تبدیل به قانون هم بشود امر نامبارکی نیست . همواره در طول تاریخ دانشمندان طبیعت شناس (فیزیک به معنای قدیمی که شامل همه رشته های تجربی این روزگار بود) برای فیلسوفان مساله می ساختند و در مقابل فلاسفه با توجه به یافته های علم دیدگاه های فلسفی خود را تکمیل یا ترمیم می نمودند.برای ظهور مارکس وهگل و فلسفه هایی که در مقابل دین اقامه کردند الهیات را قوی تر کرد.البته به قیمت فروریزی قسمتهای خرافاتی اش 

2-      نوشتید من به اشتباه فکرکردم طرفداران نظریه کوانتوم منکر علیت هستند و...

پاسخ :. اگر  شما بر اساس  نظریه کوانتوم منکر علیت نیستید پس اصلا مخاطب سخن من نیسیتد. مخاطب سخن من کسانی هستند که در بحث های خداشناسی و اثبات وجود خدا با توجه به نظریه مذکور قانون علیت را انکار و از این طریق  برهان های اثبات وجود خدا را زیر سوال می برند. ظاهرا شما از این دسته نیسیتد.همین که شما قبول دارید بین اشیاء قانونیهایی هست یعنی علیت را قبول دارید.. ما در کلمات دعوا نداریم. وقتی میگوئید قانون هست یعنی اگر فلان چیز باشد بهمان اتفاق می افتد واین همان چیزی است که ما به آن علیت می گوییم .اینکه در بعضی حاها قابل پیش بینی نیست معنیش نبود علیت نیست بلکه معنیش این است که ما نتونستیم رابطه های علُی را کشف کنیم.

3-      نوشتید :سخن من مبنی بر اینکه انیشتین مخالف علیت بوده غلط است "

پاسخ : همانطور که شما گفتید انیشتین مخالف نظریه کوانتوم بود اما مخالف علیت نیست. اگر چنین چیزی از متن من  بر می آید. اشتباه است.لکن من با مراجعه دوباره به متن متوجه شدم که شاید شما خوب دقت نکرده باشید.شاید من منظور شما را درست نگرفته باشم 

4-      نوشتید اینکه من از پایداری جهان فرااتمی روی جهان زیر اتمی  قدرت الهی را نتیجه گرفتم مغالطه توسل به نادانی است و عجیب بودن دنیا و غیر قابل درک بودن آن نمی شود نتیجه گرفت که دست یک قدرت برتر در ار است "

پاسخ : من خودم چنیسن ادعایی نکردم بلکه از دانمشندان مذکور گله کردم که چرا حتما در پی انکار هستید . با این حال به نظرم اشکال شما وارد باشد . ممنون که گفتید. باید این قسمت را بازنویسی کنم .

5-      جمله من مبنی براینکه آیا فیزیک حق ندارد در امور فلسفی اظهار نظر کند را رد کردیدو علوم را همه مرتبط با هم و  یک کاسه داستید و بعد ادامه دادیدکه قانون علیت یک امر تجربی است .

پاسخ : اینکه من فلسفه را از  علم (فیزیک ) جدا دانستم مبتنی بر تقسیم بندی جدید علوم ودانش های بشری است. در تقسیم بندی های رایج علم را به معنی دانش های تجربی می دانند (  science  )  .نه مطلق دانش (  knowledge ) که شامل خود فلسفه هم میشود. بنابراین بخش اول  اشکال شما   وارد نیست. .

اما اینکه آیا اصل علیت یک امر تجربی محسوس وفیزیکی است یا یک برداشت متافیزیکی و فلسفی به معنای مصطلح (آنتولوژی) ، باید بگویم که  فهم انسان از علیت به قبل از تجربه برمی گردد .علم تجربی برای فهم یک چیز باید چند بار آن را تجربه کند تا بعد آن را انتزاع کند و به عنوان یک قانون قبول کند اما انسان حتی قبل از اینکه تجربه  حسی داشته باشد و حتی بدون اینکه تکراری صورت بپذیرد  بین وجودخودش و قوای روحی و برخی محصولات روحی اش به وجود چنین رابطه اذعان می کند. مثلا اگر توجه بکند  تخیلاتی خواهد داشت و اگر نکند  تخیلات درمیان نخواهد بود. یعنی یک رابطه خاص بین  وجود شماره یک ( توجه یا تخیل کردن ) با وجود شماره دو ( مخیلات وتصورات خیایل) پیدا میکند . وجود اول همان است که به آن علت می گوئیم و دومی را معلولش خوانند . انسان در مرحله بعد همین رابطه را در بدنخود و سپس در اشیاء بیرونی می بیند . بنابراین فهم علیت در محدوده علم تجربی حسی  نیست بلکه قبل از تجربه حسی حاصل می شود  .

جالب آنکه ، علیت حتی در مقولات ذهنی هم هست (خود دانش امر ذهنی است و  آن سو تر از تجربه است.) مثلا اینکه مقدمات درست مار ا به نتیجه می رسانند یعنی بین مقدمات استدلال با نتیجه آن رابطه علیت است. واین یک  امر تجربی و حسی نیست.بلکه قبل وبعد و در حین تجربه ، این قانون جاری است

و یک نکته جالب تر : فرضاً شما با چیدن  صد دلیل اثبات کردید که علیت وجود ندارد.!!!!

شما در همین جا از علیت استفاده کردید. یعنی  با توجه به وجود دلیل به وجود نتیجه یقین پیدا کردید . بنابرانی در اینجا  وجود دلیل علت و اثبات نتیجه  معلول است. یعنی حتی رد علیت هم از علیت استفاده کردید.

جالب بود نه !!. حتی رد کردن علیت هم جز از طریق علیت انجام نمی شود.

 پس تئوری کوانتوم در بهترین شرایط باز خودش دلیلی بر علیت است. این نظریه فقط می تواند در نحوه فهم ما از واقعیت تاثیر بگذارد وما را به این نکته برساند که همه علل برای پیش بینی دقیق جای ذره یا سرعت آن را با هم نداریم.( که اگر داشتیم می توانستیم پیش بیی دقیق بکنیم )  .

علیت وقتی دقیق نگاه بشود امر دوطرفه ای است. یعنی اگر علت حقیقی موجود باشد حتما معلولش ایجاد می شود و برعکس اگر معلولی درکار باشدحتما علت آن وجود داشته ودارد. واکاوی این سخن نیاز به اندکی مطالعه فلسفی دارد.

6-      نوشتید : "حرف اینه که ما از دیدن اون پدیده ها نتیجه می گیریم که علیت همه جا صادق نیست..."

پاسخ : جمله تون غلطه : هیچوقت ندیدن یک چیز دلیل بر نبودن آن نیست. شما فقط می تونید بگوئید ما نتونستیم علت را پیدا کنیم.

من نمی دانم چرا فیزیکدان های جدید اینقدر عجول و مغرورند ،

برای قرنها دانشمندان نمی دانستند علت زلزله چیست (کاری به مذهبی ها ندارم که می گفتند خشم خدا یا چیزای دیگه) اما هیچکدام نگفتند علیت نیست . بلکه چندین قرن صبر کردند تا علت زلزله  را (البته  تا حدودی)  بالاخره فهمدیند اما فیزیکدان های جدید (کپنهاکی هاتون را میگم) به محض اینکه نتونستند توجیهی برای رفتار ذرات زیر اتمی پیداکنند اصل علیت را انکار کردند.

7-      در مورد جهان های موازی چیزی نمی دانم لذا نمی توانم اظهار نظری بکنم.