قابل توجه دانشجویان عزیز درس " تفسیر موضوعی قران"
نظر به تقاضای دانشجویان این درس مبنی بر ارائه جزوه درسی ، کلیه مطالبی که در کلاس تدریس شد در قالب فایل پی دی اف قابل بهره برداری گردید.
علاقنمدان می توانند از طریق لینک زیر جزوه این درس را دانلود و آن را مطالعه نمایند. بدیهی است مبنای امتحان آخر ترم همین جزوه خواهد بود. از آنجا که نگارش متن با عجله انجام شد لذا چنانچه اشکال خاصی در متن مشاهده می کنید بنده را مطلع بفرمائید .
درسالهای اخیر به دلیل گسترش ابزار اطلاع رسانی بسیاری از شبهاتی که قبلا درمجامع علمی طرح می شد به میان مردم رسوخ کرده وبالطبع پای پاسخ دهندگان نیز به مجالس مردمان عادی بازشده که درجای خود امر مبارکی تلقی میشود اگر مردم عادی برای پیداکردن پاسخ زحمت مراجعه به اهل فن را به خود بدهند.
ازجمله معروف ترین شبهاتی که درخصوص سیره عملی آن حضرت مطرح شده مساله تعدد زوجات رسول خدا (ص) می باشد. به طور خلاصه اشکال کنندگان می گویند:
" تعدد زوجات جز حرص در شهوترانى و بى طاقتى در برابر طغیان شهوت هیچ انگیزه دیگرى ندارد و رسول خدا (ص) براى همین جهت تعدد زوجات را براى امتش تجویز کرد و حتى خودش به آن مقدارى که براى امت خود تجویز نموده (چهار همسر) اکتفاء ننموده و عدد همسرانش را به نه نفر رسانید".
ثقل این اشکال وتاکید آن بر اثبات ادعای شهوانی بودن ازدواجهای آن بزرگوار دور می زند لذا بابررسی زمینه ازدواجهای پیامبر اسلام (ص) صحت این ادعا را زیر تیغ آزمون قرار می دهیم.
پاسخ مختصر :
با سلام در سطور زیر پاسخ مختصری به سوال شما درج شده است. اگر قانع نشدید در بخش نظرات اعاام کنید تا توضیحات بیشتری تقدی کنم
اولا : به طور کلی هیچوقت با یک آیه دنبال فهم نظر دین نباشید. باید آیات دیگر قران که به آن موضوع مرتبط است ونیز روایاتی که از معصومین در این باره نقل شده است را هم ملاحظه کنید . به عنوان نمونه قران در سوره ماعون می گوید "ویل للمصلین "وای بر نمازگراران . اگر فقط به این آیه استناد کنیم باید نماز را ترک کنیم اما اگر به آیه بعد وآیات دیگری که درباره وجوب نماز نازل شده دقت کنیم می فهمیم که این نتیجه گیری غلط است . همین قرانی که میگوید لااکراه فی الدین در جای دیگر می گوید مرتد از دین مورد لعنت خداست وعذاب قیامتی خواهد داشت.
قصه کتک زدن زنها درقران
یک بحث قرانی
چند شب پیش به دیدار دونفراز آشناهای قدیمی که هردو ازخلبانان موفق ومومن نیروی هوایی ارتش بودند رفته بودم ضمن صحبتهای مختلف ازاینجا وآنجا به طورتصادفی هردو بزرگوار سؤال مشترکی را مطرح کردند وبرای مدتی محور بحث ما سؤال آنها شد دیدم بد نیست شما هم از ماجرا باخبر باشید .
٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭
سؤال: اگراسلام دین حق گراست واگر حقوق انسانی به بهترین وجه دراسلام تأمین است پس حکم خدا در قران مبنی بر کتک زدن زن چیست؟آیا این نوعی بی عدالتی درحق زنان نیست؟
البته این رابگویم که سؤال آن دو بخاطر تردید درمبانی دینشان نبود بلکه به این خاطر بود که درمقابل دیگران وایراد گیرندگان توانایی پاسخ مستدل داشته باشند.
اما پاسخی که من دادم باکمی دخل وتصرف وخلاصه گویی به شرح ذیل بود
پاسخ :
ابتدائاً باید تذکر بدهم که دین اسلام یک مجموعه دستورات منسجم ومرتبت است که فهم بسیاری اززوایای آن متوقف برفهم زوایای دیگری ازاین مجموعه است واستناد به یک آیه یایک روایت بدون توجه به آیات وروایات دیگر کار اشتباهی است وباعث قضاوت بیجا واحیانا خطا خواهد بود
بسیاری از احکام اسلام مثل قطعات یک پازل هستند که اگر تنها بدان نگاه شود بی قواره ونافرم اند اما وقتی کنار سایر قطعات قرار می گیرد یک مجموعه شکیل ومنتظم وهماهنگ رابه نمایش می گذارد .
مناسب است ابتداءً خود آیه مورد نظر را ببینیم تا به قضاوت درست نزدیک شویم
"...... واللاتی تخافون نشوزهن فعظوهن واهجروهن فی المضاجع واضربوهن فان اطعنکم فلاتبغوا علیهن سبیلاً ....."
".....وآن زنانی که که ازمخالفت وناشزگی شان بیمناکید را باید نخست موعظه شان کنید پس اگر مطیع نشدند ازخوابگاههایشان دوری گزینید واگربازمطیع نشدند آنها رابازدن تنبیه کنید چنانکه اطاعت کردند دیگر برآنها حق هیچ تعرضی ندارید ......."
ملاحظه می فرمایید که حکم زدن آخرین راه برای حل یک مشکل خانوادگی عنوان شده است .
همانگونه که درقوانین اجتماعی همه کشورها وجوامع انسانی پس از آموزش وتذکر ونهایتاً اخطار همه قانون ها راه حل خشونت وتوسل به زور را بیان کرده اند
این امر نه تنها درکشورهای اسلامی بلکه درهمه کشورها جاری وساری است بنابراین به اعتراف همه حقوقدانان اعمال خشونت نیز به هرحال یک راه است هرچند آخرین آن؛ به همین نسبت درخانواده نیز باید گفت دررابطه بین والدین با فرزندان و نیز رابطه همسران درصورت تخطی ازوظایف مراحل فوق باید باشد البته هرکدام ازمراحل با توجه به فضای خانواده باید تعریف شود مسلماً شلاق واعدام هیچگاه به عنوان یک مرحله درخانه مطرح نخواهد بود.
نکته دیگر که باید مدنظر داشت آن است که مطالب یاد شده درحیطه قانون تقابل حق و وظیفه بیان شده است به این معنا که داشتن یک سری حقوق بخاطر بردوش داشتن یک سری وظایف است واینگونه نیست که دردین عدالت محوری همچون اسلام دراصلی ترین کانون تربیتی اجحاف باشد .
نگاهی به روایاتی که درباره نحوه ارتباط زن وشوهر صادر شده است این نکته رابرای ما مبرهن می سازد که درمقابل انبوه وظایفی که اسلام بردوش مرد نهاده است ( نظیر وظیفه تأمین معاش ؛ نفقه زن وفرزندان ؛تامین مسکن ؛ تامین پوشاک زن درحد شأن زن - ونه حداقل پوشش- حمایت روحی وتأمین آسایش روانی همسر ؛درنظر داشتن ظرایف روحی وروانی او وملاطفت با او وگذشت ازخطاها واشتباهاتش ؛ ابراز علاقه درجهت تأمین امنیت عاطفی او ؛وحتی وجوب تأمین نیازهای جنسی زن ازطریق مشروع و......) تنها دوسه وظیفه برعهده زن نهاده شده است
تمکین جنسی وتأمین نیازهای جنسی مرد
حضور درخانه مرد وخروج با اذن او
حفظ احترام واطاعت درامور مدیریتی منزل که از بین این سه اولی به دلیل نقشی که در تداوم عاطفی بین همسران دارد اصلی تر تلقی شده است
اکنون اگرمرد یازنی ازوظایف خویش تخطی کند چندانکه بنیان خانواده به خطر تهدید شود باید مراحل مورد نظر حقوقدانان اجراشود یعنی اول آموزش بعد تذکر سپس اخطار ونهایتا اعمال مجازات وخشونت
درمورد نظر ایه اگرزنی اصلی ترین وظیفه خویش یعنی تمکین رانسبت به شوی خویش روانداشت ابتداءً تذکر وموعظه سپس فشار عاطفی وروانی
-تنها گذاشتن زن دربستر یاپشت کردن به او دربستر باتوجه به حالات عاطفی زنان به طور قابل ملاحظه ای بر آنان سخت است ومیتواند باعث تغییر اتی دررفتارآنان گردد
درمرحله بعد اگر باز زن به ناشزگی (عدم تمکین ازشوهر) ادامه داد منطقا باید مرحله فشار های سخت تر اعمال شود
مطلب مهم دیگر که درسرنوشت این بحث بسیار تأثیر گذار است آن است که این زدنی که قران طرح کرده اگر مطابق تبصره های مربوط به کتک زدن تربیتی دراسلام مطرح شده است اعمال شود عملا از زدن تنها اسمش است ونه چیز دیگر
ملاحظه بفرمایید زدنی که نباید پوست آسیب ببییند نباید سرخ یاکبود شود نباید عضوی قطع یاشکسته شود عملا زدن نیست بلکه شیر بی یال ودم واشکم است
به نظر میرسد شریعت مقدس اسلام حکم زدن –آنهم به این شکل به ظاهر بیفایده که نه درد نه کبودی نه شکستگی ونه ... رادرپی ندارد – راتنها برای این گذاشته است که مرد بتواند زن راتهدید کند تا اوبه راه آید
درواقع این مردان هستند که باید اعتراض کنند که خدایا آخر این چه حقی است که به مادادی که بتوانیم بزنیم اما به گونه ای بزنیم که هیچ تأثیر نامطلوبی نداشته باشد .
پاسخ این اعتراض مردان هم همان است که آمد :درواقع این حکم بیش ازآن که جنبه مجازاتی وخشونتی داشته باشد جنبه راه گشایی برای خروج ازمعضلات خانوادگی است ومسلم است که کتک زدن به شکل واقعی وآنطور که دربیرون ازخانواده دردعواها مرسوم است هیچگاه درخانه نمی تواند صلح وآرامش واقعی را به ارمغان آورد
بدنیست یادآور شوم که درشریعت مقدس اسلام ملاحظه لطافت روحی زنان به شدت تأکید شده است چندانکه درواقعه ای هنگامی که یکی ازخانمهای حاضر درمنزل امام صادق(ع) که بارداربود باشنیدن ورود امام به خانه سراسیمه ازپلکان پایین میاید وبه همین خاطر برزمین می خورد وجنین داخل شکمش سقط می شود امام پس از بازگشت حالت عادی به او میفرماید من خیلی ناراحت شدم اما نه به خاطر کشته شدن فرزندی که ازتودارم بلکه به این خاطر که تو ازمن وحشت داشتی .
می بینید که درچنین فضایی که حتی ترس زن ازشویش مذموم است کتک زدن راباید غیر ازآنچه درظاهر برداشت می کنند معنا بکنیم والا با سایر قطعات پازل نظام اخلاقی اسلام ناسازگار خواهد بود .
جزوه درس تفسیر موضوعی قران